Laatst bijgewerkt op 2 november 2024, 16:08
Vandaag hadden we een openhartig gesprek met Judith Schelling van Mijn Voedingscoach in het kader van onze reeks interviews met experts op het gebied van gezondheid. Judith is al vele jaren voedingscoach en (sport)diëtist. Ze is onder andere gespecialiseerd in eetstoornissen en FODMaP arme diëten. Wat kunnen we van Judith leren over gezond eten in de praktijk?
Was je als kind ook al bezig met gezondheid en voeding?
Ik was altijd al geïnteresseerd in de verpakkingen van producten. Dan las ik wat er op een pak vla stond bijvoorbeeld. Wat zijn de ingrediënten? Wat zijn de voedingswaarden? Aan de andere kant was ik een moeilijke eter. Ik hield bijvoorbeeld niet van ‘stukjes’ in het eten, waardoor mijn moeder alle groenten voor mij pureerde. Ik was heel selectief in wat ik lekker vond. Mijn moeder maakte alles zelf, van de mayonaise tot de appelmoes. Ik moest daar niks van hebben, vond juist al dat bewerkte voedsel lekker. Dat is nu wel anders. Nu lijk ik op mijn moeder met mijn zelfgemaakte brouwsels en groenten uit de moestuin.
Wat waren voor jou de belangrijkste redenen om je te specialiseren in sportvoeding en eetstoornissen?
Omdat ik zelf veel sportte (en nog steeds) wilde ik meer weten over sport en voeding. De sportdiëtetiek was daarom een logische stap. Eetstoornissen komen vaker voor bij sporters. Zeker bij sport waarbij een laag gewicht belangrijk is, zoals bij roeien, turnen of ballet. Een gewichtsklasse sport zoals judo kan ook een eetstoornis uitlokken omdat je daarbij op een bepaald gewicht moet zijn voor de wedstrijd.
Daarnaast heeft iemand met een eetstoornis vrijwel altijd de dwangmatige wens om af te vallen of meer spiermassa te krijgen. Dat zorgt ervoor dat iemand veel sport om dat te bereiken. Zelf heb ik in het verleden veel geworsteld met verstoord eetgedrag. Dat maakt eveneens dat het begeleiden van mensen met een eetstoornis me goed past.
Wat is het grootste verschil in je aanpak als je werkt met sporters of bijvoorbeeld cliënten die emotioneel eten?
Bij sporters luistert het eten veel nauwer. Daarom bereken ik nauwkeurig wat de energie- en voedingsstoffenbehoefte is van iemand. Ook timing van het eten is veel belangrijker bij een sporter als bij een niet-sporter.
Bij eetproblemen focus ik in eerste instantie vooral op een heel gestructureerd en regelmatig eetpatroon. Dit helpt bij het voorkomen van eetbuien. Bij mensen met een eetstoornis zonder eetbuien (bijvoorbeeld bij extreem lijnen) is het binnen krijgen van zoveel mogelijk voedingsstoffen in het restrictieve eetpatroon een belangrijk onderdeel. Naast het voedingskundige aspect bij mensen met eetstoornissen ontkom je er niet aan om dit vooral op mentaal vlak aan te pakken, al dan niet met hulp van een psycholoog.
Hoe zie jij de rol van technologie, zoals fitness apps of activity trackers, in het monitoren van voedingspatronen en gezondheid?
Dit zijn handige tools om je eten en actviteiten (verbranding) bij te houden. Mijn ervaring is dat het ook obsessief kan worden. Mensen vinden het soms moeilijk om het zonder zo’n app of tracker te doen. Het is dan een manier van controle. Terwijl het heel gezond kan zijn om naar gevoel te eten. Maar dat is iets wat men vaak moet leren voordat deze controle losgelaten kan worden. Daarnaast is het altijd de vraag hoe accuraat bijvoorbeeld activity trackers zijn. Al wordt de technologie steeds beter natuurlijk.
Welke praktische tip rond afvallen & voeding wordt wat jou betreft onderschat?
Het is niet alleen voeding en beweging waardoor men makkelijker afvalt. Stress en slapen hebben een enorme invloed op je eetpatroon en op je vetverbranding. Daar zijn hormonen de oorzaak van (cortisol, leptine, ghreline). Als iemand het vrijwel perfect doet qua eten en ook voldoende beweging heeft, kan het toch zo zijn dat iemand niet afvalt. Dat is vaak heel frustrerend voor deze mensen. Op tijd naar bed gaan kan dan een simpele manier zijn om makkelijker af te vallen.
Zijn er ook ‘wijsheden’ over (sport)voeding die je vaak hoort, maar die wat jou betreft achterhaald zijn of zelfs een mythe?
Dat je ontbijt de grootste maaltijd van de dag moet zijn en dat je deze niet mag overslaan. Dat is achterhaald. Voor iedereen geldt hierin iets anders. Dat heeft te maken met je biologische klok.
Een andere veelgehoorde mythe is dat je na 20.00 uur niets meer mag eten. Dit hangt er helemaal vanaf hoe de rest van je eetpatroon er uit ziet. Iemand die ’s avonds sport zal erna echt iets eiwitrijks moeten eten om de spieren te laten herstellen. En iemand met avond/nachtdiensten moet ook gewoon eten na 20.00 uur.
En nog een: afvallen is een simpele rekensom van minder binnen krijgen dan je behoefte. Als dat zo zou zijn, zou iedereen kunnen afvallen door meer te bewegen en/of minder te eten. Helaas zie ik in de praktijk heel veel voorbeelden dat dit niet zo hoeft te werken.
Hoe ga jij om met algemene voedingsrichtlijnen zoals De Schijf van Vijf in relatie tot jouw eigen adviezen?
Ik houd me liever aan de richtlijnen van PuurGezond en de Voedingspyramide. Die focussen meer op puur en onbewerkt eten dan dat de de Schijf van Vijf doet. Ik ben ook van mening dat iemand niet perse zuivel nodig heeft om volwaardig te eten. En het besmeren van je brood met halvarine is iets waar ik me niet in kan vinden; neem liever een minder bewerkte vorm zoals roomboter maar dan in kleine hoeveelheden.
Wat is jouw mening over populaire diëten zoals keto en intermittent fasting? In het algemeen en meer specifiek in relatie tot sportieve prestaties?
Populaire diëten werken vaak prima, alleen meestal niet langdurig. Daarom is het van belang goed te kijken wat haalbaar is voor een structurele verandering in iemand eetpatroon en vooral ook het eetgedrag. Een korte periode van streng op je eten letten kunnen de meeste mensen wel. Maar wat als je snel en veel bent afgevallen en je gaat weer terug naar oude gewoonten? Dan kom je minstens zo hard weer aan. Ook kijken we naar wat echt bij iemand past. Intermittent Fasting is een goede manier om af te vallen, maar lang niet voor iedereen. Diëten waarbij een hele groep van voedingsstoffen wordt uitgesloten, zoals het ketodieet waarbij je voornamelijk vetten en wat eiwitten eet, is op de lange termijn niet gezond omdat je tekorten aan vitamines, mineralen en vezels zult krijgen.
Sommige diëten kunnen voor bepaalde medische problemen wel heel goed werken, zoals het ketodieet bij epilepsie en migraine. Maar ook daarvoor geldt dat dit niet door iedereen makkelijk vol te houden is de rest van je leven.
Je hebt ervaring met FODMaP-dieten. Wat zijn de grootste uitdagingen die mensen met spijsverteringsproblemen ervaren en hoe ondersteun je hen?
Uitdagingen bij mensen met maag- en darmproblemen zijn vooral het eten bij andere mensen en in restaurants. Ik merk dat men het lastig vindt om aan te geven dat ze bepaalde voedingsmiddelen (tijdelijk) niet mogen of willen eten. Men voelt zich dan ‘de zeurpiet die weer moeilijk doet’. Dat maakt de drempel om te eten in een sociale omgeving groter.
Daarom is het van belang dat we er achter komen welke voedingsmiddelen die persoon triggeren. Zodra je echt zeker weet dat je niet tegen bijvoorbeeld melk of uien kunt, is het makkelijker om het aan te geven omdat de gevolgen zo vervelend zijn als je ze wel eet.
Dat proberen we uit te vinden met het eliminatie-provocatie dieet zoals het fodmap-dieet.
Waar kun jij je kwaad over maken rond voeding en gezondheid in de maatschappij?
Dat fabrikanten stoffen aan producten toevoegen die ongezond zijn en het dan zo formuleren op de verpakking dat het misleidend is. En dat de overheid niet ingrijpt waar het nodig is.
Wat vind je het leukste aan je vak?
Iemand blij de deur uit zien lopen nadat hij of zij inzichten heeft gekregen die van invloed zijn op het eetgedrag. Met een paar simpele tips kan iemand een groot verschil maken in zijn leefstijl. Als dat kwartje valt bij iemand is dat heel mooi om te zien.
Wat doe je zelf eigenlijk om aan je gezondheid te werken?
Heel veel. Elke dag probeer ik de balans te vinden om me goed en gezond te voelen. Dat is vaak een uitdaging maar ook een onderdeel van mijn dagelijks leven. Elke dag doe ik yoga, ik ga op tijd naar bed, ik ga naar buiten, ik loop hard, ik doe krachttraining, ik eet veel fruit en groenten, ik drink veel water, ik eet bijna geen suikers, ik drink weinig alcohol en ik probeer een gevoel van druk zoveel mogelijk te vermijden.
Als iemand na het lezen van dit interview wil beginnen met gezonder eten om af te vallen, waar zou je dan adviseren te beginnen?
Voeg elke week een verandering toe aan je eten. Start bijvoorbeeld met het drinken van 1,5 liter water per dag. Dat kan al heel veel doen. Als je dat gewend bent, kun je bijvoorbeeld zorgen voor 250 gram fruit per dag als je dat niet al doet. Of je voegt extra groenten toe aan je lunch of avondeten. Het is bewezen dat kleine stapjes duurzamer zijn bij het veranderen van je leefstijl dan dat je je hele voedingspatroon wijzigt. De valkuil is dan namelijk dat je na een tijdje weer oude gewoonten aanneemt.
Je kunt meer vinden over Judith Schelling van Mijn Voedingscoach op haar eigen website, o.a. over: