Laatst bijgewerkt op 31 maart 2025, 21:42
Dit keer interviewden we voedingsexpert & diëtist Wendy Walrabenstein. Wendy is onder andere onderzoeker aan het Amsterdam UMC, oprichter van het Plants for Health leefstijlprogramma en auteur van boeken over gezond eten: Food Body Mind en haar meest recente boek Plants for Health. Ontdek de meest recente inzichten over ‘plant based’ diëten en de vele gezondheidsvoordelen die hiermee samenhangen.
Om bij het begin te beginnen: je hebt een carrière in de financiële sector achter je gelaten om je te richten op leefstijl en gezondheid. Wat was de aanleiding voor deze drastische carrièreverandering?
Eigenlijk was mijn man de aanleiding. Hij is 23 jaar ouder dan ik, en in het begin van onze relatie maakte ik me zorgen over wat er zou gebeuren als hij ziek zou worden of eerder zou overlijden. Tijdens onze tijd in Italië zag ik echter veel fitte ouderen en realiseerde ik me dat leefstijl een grote rol speelt in gezondheid. Dit inspireerde ons om gezonder te gaan leven. Dit was rond 2005, toen ook de eerste publicaties over de Blue Zones uitkwamen. De onderzoekers erachter bevestigden dat niet alleen je genetische aanleg, maar vooral ook je leefstijl de sleutel is tot een lang en gezond leven. In 2012 besloot ik daarom mijn baan op te zeggen en een opleiding tot diëtist te volgen, zodat ik mijn passie voor voeding en gezondheid kon nastreven.
Je promoot een plantaardig dieet als basis voor een gezonde leefstijl. Welke misverstanden of weerstand kom je het meest tegen bij mensen die onbekend zijn met een plantaardig dieet?
De meest voorkomende misvattingen zijn:
Je krijgt last van tekorten
Mensen denken vaak dat een plantaardig dieet automatisch leidt tot tekorten. Dit is echter niet het geval. Elk voedingspatroon heeft zijn eigen sterke en zwakke punten en zogenaamde ‘kritische voedingsstoffen’. Met een goed samengesteld plantaardig dieet kom je niets tekort, in tegendeel. Tegelijk geef ik graag mee dat méér plantaardig eten al een goede stap is. Het hoeft niet zwart-wit te zijn.
Soja is slecht voor je
Er zijn veel mythes over soja, bijvoorbeeld over genetische modificatie en de effecten van fyto-oestrogenen. In Europa is genetisch gemodificeerde soja streng gereguleerd en duidelijk gemarkeerd. Omdat we in Europa niet van genetisch gemodificeerd houden, zijn daarom alle sojaproducten van grote merken gemaakt van niet-GMO soja. En dan de fyto-oestrogenen, deze lijken moleculair weliswaar op oestrogenen, maar zijn geen hormonen. Onderzoek suggereert zelfs dat soja het risico op hormoongevoelige kankers kan verlagen. En tot slot zijn er vaak ook nog zorgen over ontbossing. De bewering dat soja verantwoordelijk is voor ontbossing in het Amazonegebied is ook niet correct; het grootste deel van de soja wordt verbouwd als veevoer.
Wat inspireerde je om je boek ‘Food Body Mind’ te schrijven? En wat hoop je dat lezers eruit meenemen?
Ik schreef Food Body Mind omdat ik zelf op zoek was naar een boek dat leefstijl en gezondheid verbindt toen ik net begon met mijn persoonlijke reis. Ik wilde begrijpen hoe leefstijl invloed heeft op gezondheid en bijdraagt aan een langer en gezonder leven. Ik hoop dat lezers inzien dat er meerdere wegen zijn naar een gezonde leefstijl, en dat iedereen zelf de regie heeft over zijn of haar gezondheid. Een gezonde leefstijl kan flexibel zijn en ruimte bieden voor persoonlijke voorkeuren, inclusief af en toe iets lekkers. Ik hoop dus vooral dat lezers meenemen dat ze het meeste baat hebben bij het ontwikkelen van hun eigen, persoonlijke gezonde leefstijl. Het boek geeft daarvoor de tools, maar door het zelf te bouwen wordt het duurzaam.
Rond de tijd van ‘Food Body Mind’ werd je bekender bij het grote publiek door je rol in het boek ‘Als Jan het kan’ van Jan Heemskerk. Je coachte daarna groepjes mannen op middelbare leeftijd. Hoe kijk je terug op deze tijd en wat is je het meest bijgebleven?
Het was een geweldige ervaring om met Jan Heemskerk en de groepjes mannen te werken. Ik ben zelf een Bourgondiër en omring me graag met Bourgondiërs. Het is grappig dat dit soort mannen vaak langer nodig hebben om overtuigd te raken, maar als ze eenmaal overtuigd zijn, gaan ze er volledig voor. Dit in tegenstelling tot sommige vrouwen, die sneller geneigd zijn om te experimenteren met verschillende diëten. Mannen kiezen bij leefstijl vaak voor een meer vastberaden en gefocuste aanpak.
Je werkt ook als adviseur voor organisaties die impact willen maken. Kun je een voorbeeld geven van hoe je met zo’n organisatie hebt samengewerkt om de wereld gezonder te maken?
Mijn belangrijkste opdrachtgever op het moment is Stichting Woelse Waard, een vermogensfonds gericht op onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Een van de projecten waar zij in investeren, is onderzoek naar de invloed van pesticiden op Parkinson. Dit is ontzettend belangrijk onderzoek dat hopelijk tot doorbraken zal leiden.
Begin dit jaar ben je gepromoveerd met het onderzoek ‘Plants for Joints’. Wat waren de belangrijkste conclusies uit dit onderzoek?
Plants for Joints onderzocht de effecten van een leefstijlprogramma gebaseerd op plantaardige voeding, beweging, stressreductie en slaap op mensen met reumatoïde artritis en artrose. Het onderzoek toonde aan dat dit programma zeer effectief is: de ziekteactiviteit bij reumatoïde artritis nam af, pijn en stijfheid verminderden bij artrose, en het fysieke functioneren van mensen met artrose verbeterde aanzienlijk. Ook zagen we veel andere verbeteringen in bijvoorbeeld de metabole gezondheid, zoals verbeterde cholesterol- en bloedsuikerwaarden.
Mede op basis van die inzichten ben je één van de drijvende krachten achter het leefstijlprogramma ‘Plants for Health’. Wat houdt dit programma precies in?
Plants for Health is voortgekomen uit het onderzoek Plants for Joints en heeft als doel om dit leefstijlprogramma beschikbaar te maken voor mensen met reuma en artrose. We hebben de naam veranderd omdat uit eerder onderzoek bleek dat het programma ook effectief is voor hart- en vaatziekten. Daarnaast werken we samen met onderzoekers om te onderzoeken of het programma ook bij andere aandoeningen effectief is. Mijn passie voor de positieve effecten van een gezonde leefstijl drijft me om dit programma te promoten.
Je nieuwste boek ‘Plants for Health’ is net verschenen. Hoe verschilt dit boek van je vorige werk, ‘Food Body Mind’?
Plants for Health is een praktisch handboek dat voortkomt uit ons wetenschappelijke onderzoek. Het bevat alle informatie die nodig is om een gezonde leefstijl te volgen: van voeding en supplementen tot recepten, weekmenu’s, krachtoefeningen, stressreducerende oefeningen en tips voor een betere slaap. Het is een praktische opvolger van Food Body Mind, met de nadruk op concreet toepassen.
Je benadrukt dat ‘Plants for Health’ wetenschappelijk onderbouwd is. Hoe belangrijk is het voor jou dat je lezers begrijpen dat dit geen tijdelijke oplossing of hype is?
Het is voor mij essentieel dat lezers begrijpen dat Plants for Health op solide wetenschappelijke basis is gestoeld en geen tijdelijke trend is. Er wordt veel onzin verspreid via sociale en reguliere media, en ik vind het belangrijk om betrouwbare, wetenschappelijk onderbouwde informatie te bieden. Plants for Health is geen dieetje of programmaatje, maar een duurzame verandering van leefstijl die zorgvuldig onderzocht is. Mensen volgen vaak hypes gedurende een korte periode, terwijl wij hebben aangetoond dat perfectie niet nodig is; consistentie en duurzaamheid zijn veel belangrijker.
Je richt je in het boek onder andere op mensen met chronische ziektes zoals reuma. Wat zijn de grootste voordelen van een plantaardige leefstijl voor deze groep?
Hoewel het boek voor iedereen nuttig is, hebben mensen met reuma er bijzonder veel baat bij. Plantaardige voeding kan de chronische ontsteking, die kenmerkend is voor reuma, verminderen. Dit kan in sommige gevallen zelfs leiden tot remissie van de ziekte. Daarnaast lopen mensen met reuma of artrose vaak een hoger risico op andere aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten. Het volgen van het Plants for Health programma verlaagt ook dit risico aanzienlijk.
Hoe kijk je vanuit je onderzoek rond plantaardige voeding en leefstijl naar traditionele voedingsrichtlijnen zoals de Schijf van Vijf? Zijn er elementen die je zou willen veranderen?
De Schijf van Vijf is een goede basis, en als iedereen zich eraan zou houden, zouden we al een veel gezondere bevolking hebben. Toch denk ik dat er nog meer aandacht zou mogen zijn voor plantaardige voeding, aangezien dit beter is voor zowel de mens als de planeet.
Een populair dieet tegenwoordig is het ketodieet, waarin men weinig koolhydraten eet en vooral eiwitten en vetten consumeert. Wat is jouw visie op dat dieet?
Ik denk dat constant in ketose zijn niet ideaal is of minimaal nog onvoldoende onderzocht is. Het lichaam kiest niet voor niets glucose als primaire brandstof (onze hersenen verbruiken 120 gram glucose per dag!). Een nadeel is b.v. dat een ketogeen dieet vaak gepaard gaat met consumptie van veel dierlijke eiwitten en verzadigde vetten. Meer onderzoek is nodig naar de voordelen van de “metabolic switch” die optreedt bij tijdelijk vasten of ketose. Dat vind ik wel heel interessant. Per saldo weten we dat een hoog gehalte aan verzadigd vet en dierlijke eiwitten niet gunstig is, en dat vervanging door plantaardige eiwitten gepaard gaat met een lager risico op overlijden en sommige ziektes verlagen.
Een veel gehoord argument voor het ketodieet is dat het ontstekingsremmend werkt. Hoe verhoudt dat zich tot de ontstekingsremmende eigenschappen van een plantaardig dieet?
Onderzoekers die een ketogeen en een plantaardig diëet vergeleken, toonden aan dat plantaardige voeding de ontsteking (gemeten via CRP) effectiever vermindert. Hoewel er aanwijzingen zijn dat keto ook ontstekingsremmend kan zijn, zijn de resultaten bij plantaardige voeding overtuigender en duurzamer.
Een andere trend is intermittent fasting. Is dat nuttig en combineerbaar met een plantaardig dieet?
Intermittent fasting is prima te combineren met een plantaardig dieet. Echter, niet alle onderzoek naar intermittent fasting laat gunstige effecten zien in vergelijking met een laag calorisch dieet. In de praktijk merk ik overigens dat veel mensen het ontbijt overslaan, terwijl het overslaan van de warme maaltijd gunstiger lijkt te zijn. Voor de meeste mensen is het al een uitdaging om zich aan drie maaltijden per dag te houden en geen tussendoortjes te nemen, dat zou ik dus eerst proberen. Daarbij is het op latere leeftijd het belangrijk om eiwitten gelijkmatig over drie maaltijden te verdelen. Eerlijk gezegd ben ik meer overtuigd van de voordelen van kortdurende vastenperiodes dan van dagelijks intermittent fasting. Maar voor sommige mensen kan het een goed systeem zijn om op gewicht te blijven.
Wat vind je zelf het meest verrassende inzicht omtrent gezonde voeding dat uit je onderzoek van de afgelopen jaren naar boven is gekomen?
Natuurlijk dat een (meer) plantaardig voedingspatroon zo gezond is. Maar het meest verrassende vond ik dat het ook zoveel impact heeft op de gezondheid van de planeet. Het is simpelweg win win.
Waar kun jij je kwaad over maken rond voeding en gezondheid in de maatschappij?
Ik kan me vooral ergeren aan de twijfel die door de industrie wordt gezaaid. Voor wie de impact hiervan interessant vindt, kan ik het boek ‘Merchants of Doubt’ aanbevelen. De vleesindustrie bijvoorbeeld, financiert onderzoek dat is ontworpen om twijfel te zaaien over de wetenschappelijke consensus. Dit gebeurt vaak door suggestieve vraagstellingen en het misbruiken van onderzoeksresultaten.
Wat doe je zelf om gezond te blijven?
Ik volg natuurlijk de principes uit mijn boeken! Maar wel op een manier die bij mij past en dat raad ik iedereen aan. Bewustwording en kennis zijn de eerste stappen, bouw dan een leefstijl waar jij je goed bij voelt. Voor mij betekent dit nagenoeg volledig plantaardig eten, veel wandelen, een beetje yoga, zo af en toe wat krachtoefeningen, regelmatig ontspannen en lekker slapen. Het betekent ook af en toe genieten van een lekker glas wijn en iets lekkers dat niet gezond is.
Als iemand na dit interview gezonder wil gaan eten, waar zou je dan adviseren te beginnen?
Voor wie van zichzelf weet dat hij/zij het beste gaat op goed begrijpen, raad ik Food Body Mind aan. Maar voor wie liever direct praktisch aan de slag gaat, is Plants for Health een betere keuze.
Meer weten over Wendy Walrabenstein?
Bekijk al haar wetenschappelijke publicaties
