Laatst bijgewerkt op 24 juni 2024, 18:27

Geestelijke gezondheid. Een term die tegenwoordig te pas en te onpas wordt gebruikt. In onze prestatiegerichte maatschappij lijkt het haast een modewoord geworden. Soms vervangen door de uitdrukking mentale fitheid, maar we bedoelen hetzelfde. Interessanter is de vraag: wat betekent het eigenlijk? En hoe kun je aan je geestelijke gezondheid werken? Lees verder!

 

Wat is geestelijke gezondheid?

Simpel gezegd, geestelijke gezondheid verwijst naar ons emotionele, psychologische en sociale welzijn. Het is het vermogen om elke ochtend fris weer op te staan. Het gaat over hoe goed je omgaat met de ups en downs van het leven, en hoe je omgaat met stress.

 

Waarom is geestelijke gezondheid belangrijk?

Het belang van geestelijke gezondheid kan niet genoeg benadrukt worden. Hier zijn een paar belangrijke redenen waarom dat zo is:

  • Een fijner leven: mensen met een goede geestelijke gezondheid ervaren doorgaans hun kwaliteit van leven als hoger. Ze zijn in staat om van het leven te genieten zonder constant te piekeren over wat er mis kan gaan.
  • Betere fysieke gezondheid: de link tussen geest en lichaam is onmiskenbaar. Chronische stress en mentale gezondheidsproblemen kunnen leiden tot fysieke klachten zoals hartziekten, een verzwakt immuunsysteem en andere aandoeningen.
  • Verhoogde productiviteit: een gezonde geest verhoogt de productiviteit en prestaties, zowel op het werk als in persoonlijke bezigheden. Mensen met een gezonde geest zijn meer gefocust, hebben meer energie en kunnen beter omgaan met de uitdagingen van het dagelijks leven.
  • Betere relaties: mensen met een goede geestelijke gezondheid zijn beter in staat om gezonde relaties op te bouwen en te onderhouden. Ze zijn empathischer, beter in staat om conflicten op te lossen en hebben sterkere communicatieve vaardigheden.
  • Lagere kosten voor gezondheidszorg: mensen met een goede geestelijke gezondheid hebben minder vaak medische zorg nodig, wat leidt tot lagere kosten voor gezondheidszorg.

 

Ben je benieuwd naar je eigen geestelijke gezondheid? Test je mentale fitheid op de website van MentaalVitaal, een onderdeel van het gerenommeerde Trimbos-instituut voor mentale gezondheid. De test kost je niets, behalve dan een paar minuten van je tijd, en geeft al best veel inzicht in je eigen geestelijke gesteldheid. Je krijgt daarnaast ook wat tips over gebieden waar je jezelf zou kunnen verbeteren.

> Test gratis je mentale fitheid bij MentaalVitaal, onderdeel van Trimbos

 

Stress en je geestelijke gezondheid

Stress en geestelijke gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Aan de ene kant kan stress je helpen, doordat je gefocust bent en goed voorbereid. Te veel stress kan juist weer verlammend werken. Vooral in dat laatste geval kan stress een behoorlijke impact hebben op geestelijke gezondheid. De meest voorkomende oorzaken voor stress zijn:

  • Werkdruk: hoge werkdruk, lange werktijden en gebrek aan controle over je werk
  • Financiële problemen: geldzorgen, schulden en economische onzekerheid
  • Relationele spanningen: problemen in relaties, zoals conflicten met partners, familie of vrienden
  • Gezondheidsproblemen: chronische ziekten, lichamelijke beperkingen en zorgen over je gezondheid
  • Levensveranderingen: grote veranderingen in het leven, zoals verhuizingen, scheidingen, verlies van een dierbare of het krijgen van een kind

Wanneer stress te veel wordt, of te lang duurt, kan dit negatieve gevolgen hebben voor je geestelijke gezondheid. Chronische stress kan leiden tot stemmingsstoornissen zoals angst en depressie. Het verhoogt de productie van cortisol, het stresshormoon, wat je hersenfuncties kan aantasten.

Het gaat dan vooral over het gebied in je brein dat verantwoordelijk is voor geheugen en leren, de hippocampus. Hierdoor kun je last krijgen van geheugenproblemen, moeite met concentratie en een verhoogde prikkelbaarheid.

Daarnaast kan stress je emotionele veerkracht verminderen, waardoor je je overweldigd voelt door dagelijkse problemen. Het kan ook leiden tot minder goed slapen, wat weer bijdraagt aan verminderde geestelijke gezondheid.

Verder leidt chronische stress vaak tot sociale terugtrekking, waardoor je je geïsoleerd kunt voelen en minder steun krijgt van je sociale netwerk. Kortom, stress en geestelijke gezondheid beïnvloeden elkaar wederzijds en het is belangrijk om stress te beheersen en je geestelijke gezondheid op peil te houden.

 

Het verbeteren van je geestelijke gezondheid

Gelukkig zijn er diverse activiteiten waarmee je je geestelijke gezondheid kunt verbeteren en stress kunt beheersen. De belangrijkste zijn regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding, voldoende slaap, mindfulness en het onderhouden van sociale verbindingen. We behandelen ze hierna stuk voor stuk in meer detail.

> Meteen aan de slag? Check dan de oefeningen voor mentale fitheid bij MentaalVitaal.

 

Lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging is een van de beste manieren om stress te verminderen. Het is bewezen dat lichaamsbeweging de productie van endorfines stimuleert, chemische stoffen in de hersenen die je een gevoel van welzijn geven. Daarnaast kan lichaamsbeweging je helpen om je gedachten te verzetten en je lichaam te ontspannen.

Hier zijn enkele vormen van lichaamsbeweging die je kunt proberen:

  • Wandelen: maak dagelijkse wandelingen van 30 minuten. Wandelen is een gemakkelijke en toegankelijke vorm van lichaamsbeweging die je helpt om je geest te verfrissen en je stressniveau te verlagen.
  • Yoga: yoga combineert fysieke houdingen, ademhalingstechnieken en meditatie om zowel je lichaam als geest te ontspannen. Het kan je flexibiliteit, kracht en balans verbeteren, evenals je mentale helderheid en rust.
  • Sporten: ga naar de sportschool of doe thuis oefeningen om actief te blijven. Krachttraining, cardio-oefeningen en groepslessen zoals spinning of aerobics kunnen allemaal helpen om stress te verminderen en je stemming te verbeteren.

 

Gezonde voeding

Gezonde voeding, oftewel een gebalanceerd dieet met veel groenten, fruit en volkorenproducten kan je energieniveau en algehele welzijn bevorderen. Voeding speelt een belangrijke rol in hoe we ons voelen en hoe ons lichaam functioneert.

Hier zijn enkele tips voor een gezond dieet:

  • Eet regelmatig en gevarieerd: eet regelmatig in normale porties en wissel verschillende recepten af, zodat je gevarieerd eet
  • Let op de goede voedingsstoffen: zorg voor voldoende essentiële voedingsstoffen zoals omega-3-vetzuren, magnesium en vitamine B. Deze voedingsstoffen ondersteunen de hersenfunctie en kunnen helpen om stress te verminderen.
  • Drink voldoende: drink voldoende water om gehydrateerd te blijven. Uitdroging kan leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen, wat je stressniveau kan verhogen.
  • Vermijd bewerkte voedingsmiddelen: bewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak toegevoegde suikers, ongezonde vetten en kunstmatige ingrediënten die je gezondheid negatief kunnen beïnvloeden. Kies in plaats daarvan voor verse, onbewerkte voedingsmiddelen.

 

Slaap

Slaap is ook enorm belangrijk voor je geestelijke gezondheid. Tijdens de slaap herstelt je lichaam zichzelf en laadt je geest op. Zonder voldoende slaap kun je niet goed functioneren en ben je vatbaarder voor stress en emotionele instabiliteit. Een continue gevoel van vermoeidheid draagt niet bij aan een plezierige dag, dat snapt iedereen.

Hier zijn enkele tips voor een goede nachtrust:

  • Slaaproutine: ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Een consistente slaaproutine helpt je lichaam om een natuurlijk slaap-waakritme te ontwikkelen
  • Slaapomgeving: zorg voor een donkere, stille en koele slaapkamer. Gebruik verduisteringsgordijnen, oordopjes of white noise om storende geluiden te blokkeren
  • Vermijd schermtijd voor het slapengaan: het blauwe licht van telefoons, tablets en computers kan de aanmaak van melatonine verstoren, een hormoon dat slaap bevordert. Probeer minstens een half uur voor het slapengaan schermen te vermijden.

 

Mindfulness en meditatie

Mindfulness en meditatie zijn krachtige technieken om stress te verminderen en je geest te kalmeren. Mindfulness houdt in dat je je bewust bent van het huidige moment zonder oordeel. Het helpt je om je gedachten en gevoelens te observeren zonder erdoor overweldigd te worden.

Meditatie is een praktijk waarbij je je aandacht richt en je geest traint om kalm en gefocust te blijven. Hier zijn enkele stappen om te beginnen met meditatie:

  • Begin met 10 minuten per dag: zoek een rustige plek waar je niet gestoord wordt. Zit comfortabel, sluit je ogen en concentreer je op je ademhaling. Merk op hoe de lucht in en uit je lichaam stroomt
  • Gebruik geleide meditaties: als je niet weet hoe je moet beginnen, zijn er veel apps en online bronnen beschikbaar die je kunnen helpen bij het beginnen met meditatie. Geleide meditaties kunnen je door het proces leiden en je helpen om je te concentreren
  • Regelmaat: maak meditatie een dagelijkse gewoonte. Begin met 10 minuten per dag en bouw dit geleidelijk op naar langere sessies

Er zitten heel veel voordelen aan mindfulness en meditatie. Ze kunnen je helpen om stress te verminderen, je concentratie te verbeteren, je emotionele veerkracht te vergroten en je algehele welzijn te verbeteren. Probeer het dus gerust een keer!

 

Sociale contacten

Mensen zijn sociale dieren en hebben in de meeste gevallen contact met anderen nodig om zich goed te voelen. Die sterke sociale verbindingen kunnen je helpen om stress te beheersen en je geestelijke gezondheid te verbeteren.

Zorg dan ook dat je je vrienden en familie voldoende ziet en spreekt. Dat hoeft niet alleen over je specifieke problemen te gaan, maar dat mag natuurlijk wel en kan enorm helpen. Het contact op zich is al een middel om jezelf beter te voelen. Andere manieren om ditzelfde doel te bereiken zijn je werk, vrijwilligerswerk of sport. Of natuurlijk een combinatie van allemaal.

 

Meer weten of professionele hulp?

Interesse en wil je meer weten? Of denk je dat je hulp kunt gebruiken? Lees dan bijvoorbeeld verder op de website van erkende autoriteiten Thuisarts en MentaalVitaal (Trimbos) of ga direct aan de slag met de oefeningen van MentaalVitaal.

Lukt het je niet om langdurige stress of negatieve emoties zelf onder controle te krijgen? Ga dan naar je huisarts voor professionele hulp (bijvoorbeeld een therapeut of counselor). Ook als je last hebt van lichamelijke problemen, is het verstandig om naar je huisarts te gaan.