Laatst bijgewerkt op 15 juli 2024, 14:51

 

 

Wat is de SBAR-methode?

De SBAR-methode (Situation, Background, Assessment, Recommendation) is een gestructureerde communicatietechniek die vaak wordt gebruikt in de gezondheidszorg om duidelijke en efficiënte informatieoverdracht tussen zorgverleners te verbeteren. Deze methode helpt om kritieke informatie snel en nauwkeurig over te brengen, wat essentieel is in situaties waar snelheid en correctheid cruciaal zijn, zoals bij spoedeisende hulp of tijdens de overdracht van patiënten tussen verschillende afdelingen.

 

Onderdelen van de SBAR-methode

De SBAR-methode bestaat uit vier stappen: Situation, Background, Assessment en Recommendation. Deze lichten we hier onder verder toe.

Situation (Situatie)

Dit is de eerste stap in de SBAR-methode, waarbij de huidige situatie kort en bondig wordt beschreven. Hierbij wordt de context geschetst om direct duidelijk te maken wat er aan de hand is. Belangrijke elementen die hieraan toegevoegd moeten worden zijn:

  • Wie ben je?
  • Wie is de patiënt?
  • Wat is de huidige situatie of het probleem?

We geven twee voorbeelden om deze stap te verduidelijken:

Voorbeeld 1: “Hallo, dit is Dr. Jansen van de afdeling cardiologie. Ik bel over meneer De Vries, een 67-jarige patiënt, die op dit moment kortademig is en een bloeddruk heeft van 90/60.”

Voorbeeld 2: “Goedemorgen, dit is verpleegkundige Kim van afdeling 4B. Ik wil melden dat mevrouw De Boer, 45 jaar, ineens hoge koorts heeft ontwikkeld en klaagt over ernstige buikpijn.”

Background (Achtergrond)

Hier geef je een beknopte achtergrondinformatie over de patiënt en de situatie die relevant is voor het huidige probleem. Dit helpt de ontvanger om de context beter te begrijpen.

  • Wat is de medische voorgeschiedenis van de patiënt?
  • Wat zijn de belangrijke klinische gegevens tot nu toe?
  • Wat zijn de eerdere behandelingen en resultaten?

Ook hier weer twee voorbeelden om deze stap te verduidelijken:

Voorbeeld 1: “Meneer De Vries is opgenomen vanwege hartfalen. Hij heeft een voorgeschiedenis van hoge bloeddruk en diabetes. Hij werd gisteren behandeld met diuretica en ACE-remmers, maar zijn toestand is verslechterd.”

Voorbeeld 2: “Mevrouw De Boer werd twee dagen geleden opgenomen met een vermoedelijke appendicitis. Ze onderging gisteren een appendectomie en haar postoperatief herstel leek normaal te verlopen tot deze ochtend.”

Assessment (Beoordeling)

In dit onderdeel geef je jouw professionele beoordeling van de situatie. Dit is jouw interpretatie van de gegevens die je hebt verzameld.

  • Wat denk je dat er aan de hand is?
  • Wat zijn jouw bevindingen?

Wederom twee voorbeelden:

Voorbeeld 1: “Mijn beoordeling is dat de patiënt mogelijk in cardiogene shock verkeert. Zijn ademhalingsfrequentie is verhoogd en hij vertoont tekenen van perifere cyanose.”

Voorbeeld 2: “Naar mijn mening heeft mevrouw De Boer een postoperatieve infectie ontwikkeld, mogelijk een intra-abdominale abces, gezien haar symptomen van koorts en buikpijn.”

Recommendation (Aanbeveling)

Het laatste onderdeel van de SBAR-methode is de aanbeveling. Hier geef je aan wat je denkt dat er gedaan moet worden om de situatie aan te pakken.

  • Wat stel je voor als de volgende stappen?
  • Welke specifieke acties of behandelingen zijn nodig?

Ook voor deze stap geven we twee voorbeelden:

Voorbeeld 1: “Ik raad aan om onmiddellijk een echo van het hart te maken en de patiënt over te brengen naar de Intensive Care voor verdere monitoring en behandeling.”

Voorbeeld 2: “Ik stel voor dat we onmiddellijk bloedonderzoek en een CT-scan van de buik uitvoeren om de oorzaak van de koorts en buikpijn te achterhalen en de juiste antibiotica starten.”

 

Voordelen van de SBAR-methode

De SBAR-methode heeft verschillende voordelen:

  • Verbeterde communicatie: Door een gestructureerde aanpak wordt de kans op miscommunicatie aanzienlijk verkleind.
  • Efficiëntie: Het helpt om tijd te besparen, vooral in noodsituaties waar elke seconde telt.
  • Consistentie: Zorgt ervoor dat alle essentiële informatie wordt overgedragen, ongeacht wie de informatie verstrekt of ontvangt.
  • Veiligheid: Door het verbeteren van de communicatie draagt de SBAR-methode bij aan de algehele veiligheid van de patiëntenzorg.

Door deze voordelen wordt de SBAR-methode steeds vaker gebruikt in de zorgsector.

 

Andere toepassingen van de SBAR-methode

Hoewel de SBAR-methode vooral bekend is binnen de gezondheidszorg, kan het ook worden toegepast in andere sectoren waar duidelijke en gestructureerde communicatie essentieel is, zoals in de luchtvaart, het leger en de maritieme sector.

Voorbeeld in de luchtvaart: Een piloot gebruikt de SBAR-methode om een technisch probleem aan de toren te melden.

  • Situation: “Dit is piloot John Smith van vlucht KL123. We hebben een probleem met het linker landingsgestel.”
  • Background: “De vlucht verliep zonder problemen tot de nadering, toen merkten we dat het landingsgestel niet correct werd uitgeschoven.”
  • Assessment: “Ik vermoed een mechanisch falen van het hydraulische systeem dat het landingsgestel bestuurt.”
  • Recommendation: “Ik stel voor dat we terugkeren naar de luchthaven voor een noodlanding en vraag om onmiddellijke inspectie door grondpersoneel.”

Dit is natuurlijk maar een voorbeeld, maar het illustreert wel dat de SBAR-methode ook bruikbaar is in andere situaties waarbij tijd en accuraatheid van groot belang zijn.

 

Twee voorbeeldcases waarin SBAR wordt gebruikt

We zullen we fictieve voorbeelden uitwerken waarin SBAR als anamnese-techniek wordt gebruikt.

Voorbeeld 1: patiënt met plotselinge ademhalingsproblemen

  1. Situation (Situatie): “Hallo, dit is verpleegkundige Sara van de afdeling longziekten. Ik bel over meneer De Jong, een 68-jarige patiënt die op dit moment ernstige ademhalingsproblemen heeft. Zijn zuurstofsaturatie is gedaald naar 85% ondanks zuurstoftoediening.”
  2. Background (Achtergrond): “Meneer De Jong is opgenomen vanwege een exacerbatie van COPD. Hij heeft een voorgeschiedenis van chronische bronchitis en hartfalen. Hij werd behandeld met bronchodilatoren, corticosteroïden en antibiotica. Zijn toestand was stabiel tot vanochtend toen hij plotseling meer moeite kreeg met ademhalen.”
  3. Assessment (Beoordeling): “Mijn beoordeling is dat de patiënt mogelijk een acute respiratoire insufficiëntie heeft. Hij vertoont tekenen van cyanose en gebruik van hulpademhalingsspieren. Zijn bloeddruk is 140/90 en hartslag 110 slagen per minuut.”
  4. Recommendation (Aanbeveling): “Ik raad aan om meneer De Jong onmiddellijk te verplaatsen naar de intensive care voor non-invasieve beademing. Daarnaast stel ik voor om een arterieel bloedgas te laten afnemen om zijn zuur-base status te beoordelen en eventueel aanvullende diagnostiek zoals een thoraxfoto uit te voeren.”

 

Voorbeeld 2: patiënt met postoperatieve complicaties

  1. Situation (Situatie): “Goedemiddag, dit is dokter Karin van de chirurgische afdeling. Ik bel over mevrouw Van den Berg, een 55-jarige patiënt die gisteren een laparoscopische cholecystectomie heeft ondergaan en nu hevige buikpijn en koorts ontwikkelt.”
  2. Background (Achtergrond): “Mevrouw Van den Berg werd opgenomen voor een geplande galblaasoperatie vanwege cholelithiasis. De operatie verliep zonder directe complicaties. Postoperatief werd zij goed wakker, maar vanochtend begon zij ernstige pijn in de rechterbovenbuik te ervaren en haar temperatuur is gestegen naar 38.8°C. Haar medische voorgeschiedenis vermeldt diabetes type 2 en hypertensie.”
  3. Assessment (Beoordeling): “Mijn beoordeling is dat de patiënt mogelijk een postoperatieve infectie of een intra-abdominale complicatie zoals een abces heeft ontwikkeld. Haar bloeddruk is 130/80, hartslag 98, en ze heeft een verhoogd CRP en leukocytose in het bloedbeeld.”
  4. Recommendation (Aanbeveling): “Ik stel voor om onmiddellijk een CT-scan van de buik uit te voeren om de oorzaak van de pijn en koorts te achterhalen. Daarnaast moeten we starten met breedspectrum antibiotica en haar vochtbalans nauwlettend monitoren. Afhankelijk van de bevindingen van de CT-scan kunnen verdere chirurgische interventies nodig zijn.”

 

Deze twee cases illustreren hoe de SBAR-methode kan worden toegepast om een gestructureerde en effectieve communicatie tussen zorgverleners te waarborgen, waardoor de zorg voor patiënten in kritieke situaties kan worden verbeterd.

 

Vergelijking van SBAR met andere methoden

Naast de SBAR-methode, zijn er ook andere methoden die worden gebruikt in de gezondheidszorg en de verpleegkunde, zoals de Omaha System, Gordon’s Functionele Gezondheidspatronen en de PES-methode. Elk van deze methoden heeft unieke kenmerken en toepassingen, met daaraan gekoppelde overeenkomsten en verschillen ten opzichte van de SBAR-methode. Die lichten we hier toe.

1. Omaha

Het Omaha System is een classificatiesysteem dat wordt gebruikt om zorg te plannen, te documenteren en te evalueren. Het richt zich op vier domeinen: omgevingsgezondheid, psychologische gezondheid, fysiologische gezondheid en gezondheidsgerelateerd gedrag.

  • Overeenkomsten: Zowel SBAR als Omaha System richten zich op het gestructureerd overbrengen van informatie en bevorderen van consistente communicatie tussen zorgverleners.
  • Verschillen: SBAR is specifiek ontworpen voor directe en gestructureerde communicatie tijdens patiëntoverdrachten of kritieke situaties, terwijl het Omaha System een breder kader biedt voor het plannen en documenteren van zorginterventies over langere periodes.

2. Gordon’s gezondheidspatronen

Gordon’s Functionele Gezondheidspatronen is een theoretisch model dat wordt gebruikt om gegevens te verzamelen en te organiseren tijdens de verpleegkundige anamnese. Het model omvat 11 gezondheidsdomeinen, zoals voedingspatroon, slaap/rust en rol/relatiepatroon.

  • Overeenkomsten: Beide methoden gebruiken een gestructureerde aanpak om informatie te verzamelen en te communiceren.
  • Verschillen: Gordon’s model is meer gericht op een holistische beoordeling van de patiënt’s gezondheidstoestand en levensstijl tijdens de anamnese, terwijl SBAR een gestructureerd kader biedt voor het communiceren van specifieke patiëntproblemen en aanbevelingen in acute of overdrachtssituaties.

3. PES-methode

De PES-methode wordt gebruikt in de verpleegkundige diagnosestelling en staat voor Probleem, Etiologie en Symptomen. Het helpt verpleegkundigen om duidelijk en specifiek verpleegkundige diagnoses te formuleren.

  • Overeenkomsten: Beide methoden streven naar duidelijkheid en specificiteit in de communicatie. Ze bevorderen een gestructureerde en logische aanpak om belangrijke informatie over te brengen.
  • Verschillen: De PES-methode is specifiek gericht op het formuleren van verpleegkundige diagnoses, waarbij de focus ligt op het identificeren van het probleem, de oorzaak en de symptomen. SBAR daarentegen richt zich op het gehele communicatieproces, van het beschrijven van de situatie tot het geven van aanbevelingen, en is toepasbaar in bredere communicatiecontexten.

4. NANDA NIC NOC-methode

De NANDA NIC NOC methode is een gestructureerde benadering in de verpleegkunde die verpleegkundige diagnoses (NANDA), interventies (NIC) en uitkomsten (NOC) standaardiseert om de zorgplanning en evaluatie te optimaliseren.

  • Overeenkomsten: beide methoden bevorderen gestructureerde communicatie tussen zorgverleners en zijn gericht op verbeterde zorgkwaliteit en patiëntveiligheid.
  • Verschillen: SBAR is een communicatietool voor het overbrengen van kritieke informatie (Situatie, Achtergrond, Beoordeling, Aanbeveling) in acute situaties, NANDA NIC NOC is een uitgebreide methode voor zorgproces inclusief diagnose (NANDA-I), interventieplanning (NIC) en uitkomstmeting (NOC). Verder is SBAR eenvoudig en snel toepasbaar.  NANDA NIC NOC is complexer, en vereist uitgebreide kennis en tijd voor implementatie. SBAR leent zich voor acute en kritieke situaties voor snelle communicatie, terwijl NANDA NIC NOC zich richt op brede zorgplanning en evaluatie in diverse zorgomgevingen.

 

De SBAR-methode samengevat

De SBAR-methode is een eenvoudig maar effectief hulpmiddel voor het verbeteren van de communicatie in complexe en kritieke situaties. Door de vier stappen te volgen – situatie, achtergrond, beoordeling en aanbeveling – kunnen zorgverleners en andere professionals ervoor zorgen dat cruciale informatie snel en nauwkeurig wordt overgedragen, wat uiteindelijk leidt tot betere en veiligere zorg voor patiënten.