Laatst bijgewerkt op 6 juni 2023, 22:20

Hoe gezond iemand is, is niet altijd even makkelijk te bepalen. Of je ziek bent of niet, is over het algemeen redelijk duidelijk. Maar hoe weet je hoe gezond je je voelt? En kunnen we dat wel op een objectieve manier vaststellen? Daar kunnen de 11 patronen van Gordon bij helpen.

 

Het standaardwerk om gezondheid uit te vragen, komt van de Amerikaanse verpleegkundige Marjory Gordon: de befaamde Handleiding Verpleegkundige Diagnostiek (link naar Bol.com). Zij heeft hier in de vorige eeuw een standaard anamnese (intakegesprek of interview tussen dokter en patient) voor uitgewerkt die bekend is komen te staan als de ‘11 patronen van Gordon’.

In principe is deze aanpak met vragen over verschillende gebieden opgesteld voor medische professionals. Maar je kunt deze 11 gezondheidspatronen van Gordon ook gebruiken om eens kritisch te kijken naar je eigen gezondheid en hoe het daarmee staat.

 

De 11 patronen van Gordon

Gordon onderscheidt de volgende hoofdpatronen:

  1. Gezondheidsbeleving en -instandhouding
  2. Voeding en stofwisseling
  3. Uitscheiding
  4. Activiteiten
  5. Slaap en rust
  6. Cognitie en waarneming
  7. Zelfbeleving
  8. Rollen en relaties
  9. Seksualiteit en voortplanting
  10. Stressverwerking
  11. Waarden en overtuigingen

 

Korte uitwerking per patroon

Per patroon heeft Gordon een set aan algemene uitvraagdoelstellingen geformuleerd, als leidraad van waar dat patroon op focust. Die werken we nu kort uit. Daarnaast geven we aan wat voor soort vragen je zou kunnen stellen per onderwerp; dat helpt om zo’n gezondheidspatroon concreter te maken.

 

Patroon 1 – Gezondheidsbeleving en -instandhouding

Hierbij wordt de beleving van de persoon zelf uitgevraagd. Hoe zou zou iemand zijn of haar eigen gezondheid inschatten en omschrijven? Welke risico’s en mogelijke problemen zijn er, bijvoorbeeld.

Vragen kunnen zijn:

  • Rook je? Zo ja, hoe vaak?
  • Hoe vaak drink je alcohol? En hoe veel dan?
  • Wanneer was je voor de laatste keer ziek? Hoe lang was je ziek en hoe voelde dat?

 

Patroon 2 – Voeding en stofwisseling

Bij deze vragen gaat het om het voedingspatroon oftwel de patronen rond eten, drinken en het gewicht (in verhouding tot de lengte). Ook wordt hier gekeken naar andere stofwisselingsindicatoren zoals lichaamstemperatuur: zijn daar opvallende zaken over te vermelden.

Vragen zijn bijvoorbeeld:

  • Hoe vaak eet je per dag? Wat eet je dan?
  • Hoeveel drink je normaal gesproken?
  • Is je gewicht constant of wisselend?

 

Patroon 3 – Uitscheiding

Plat gezegd gaat het hier om alles wat het lichaam verlaat, dus denk aan plas en poep, maar ook zweet. Zijn daar problemen mee of opvallende zaken?

Voorbeeldvragen voor dit patroon:

  • Hoe vaak en hoe veel plas je per dag? Heb je last van pijn tijdens het plassen?
  • Hoe vaak poep je? Gaat dat gemakkelijk? Zie je opvallende zaken in je ontlasting?
  • Zweet je snel als je actief bent? Heb je het idee dat jouw situatie anders is dan bij anderen?

 

Patroon 4 – Activiteiten

Bij dit patroon gaat het om dagelijkse of frequente beweging. Wat doet iemand en zijn er bijvoorbeeld beperkingen in de bewegingsvrijheid.

Mogelijke vragen:

  • Heb je normaal gesproken voldoende energie gedurende de dag? Zo nee, wanneer ervaar je onvoldoende energie?
  • Hoe vaak doe je aan lichaamsbeweging? En wat doe je dan?

 

Patroon 5 – Slaap en rust

Hoe goed (en lang) slaap je? Voel je je uitgerust en energiek? Neemt iemand genoeg rust op een gemiddelde dag.

Voorbeelden van vragen:

  • Word je uitgerust wakker? Zo niet, voel je je wel beter uitgerust dan als je gaat slapen?
  • Hoe laat word je meestal wakker? En ontwaak je dan uit jezelf of met een wekker?
  • Val je makkelijk in slaap? Hoe lang duurt het meestal voordat je in slaap valt?

 

Patroon 6 – Cognitie en waarneming

Hoe staat het met de werking van de hersenen en zintuigen (met een mooi woord: cognitieve functies). Hoe goed kun je waarnemen (proeven, ruiken, zien, etc), verwerken van wat je waarneemt, onthouden en nog veel meer cognitieve processen.

Hier kun je denken aan vragen als:

  • Kun je je goed concentreren? Ervaar je daar veranderingen in?
  • Ervaar je problemen met zien of horen? Gebruik je daar hulpmiddelen bij? Wanneer heb je voor het laatst een controle laten doen?
  • Heb je het idee dat je problemen hebt met leren en onthouden? En verandert dat van dag tot dag?

 

Patroon 7 – Zelfbeleving

Hoe kijk je naar jezelf? Hoe goed ken je jezelf. Zaken als zelfbeeld, identiteit, eigenwaarde en de emotionele huishouding horen hier bij, maar ook dingen als lichaamshouding of motoriek maken onderdeel uit van het patroon van zelfbeleving.

Mogelijke vragen voor dit patroon zijn:

  • Ben je over het algemeen tevreden over jezelf?
  • Zie je jezelf als optimistisch of pessimistisch? En waarom?
  • Merk je dat je last hebt van stemmingswisselingen (boos, verdrietig, blij)? Kun je verklaren waarom die stemmingen wisselen?

 

Patroon 8 – Rollen en relaties

Hoe gaat het met je relaties in de breedste in van het woord. Denk hierbij aan situaties in het gezin, binnen de familie, op de werkvloer en in andere sociale omgevingen. Welke rollen neem je daar aan en hoe beleef je die?

Hier kun je vragen gebruiken als:

  • Ben je onderdeel van een gelukkig gezin en/of familie? Ervaar je daar problemen? En zo ja, welke dan?
  • Ben je afhankelijk van mensen in je omgeving of zijn andere mensen afhankelijk van jou? En hoe ervaar je dat?
  • Voel je je wel eens eenzaam? En op welke momenten is dat?

 

Patroon 9 – Seksualiteit en voortplanting

Hoe ervaar je je eigen seksualiteit? Welke patronen kennen je seksuele relaties en hoe (on)tevreden ben je hierover? Ook de seksuele ontwikkelingsfases zoals pubertijd of juist menopauze worden hier onderzocht.

Mogelijke vragen zijn:

  • Heb je een seksuele relatie? En ervaar je die als voldoende bevredigend? Is dat gevoel in de loop der tijd veranderd?
  • Vind je het lastig om over seks te praten met een parter? Hoe breng je dat dan ter sprake?
  • Specifiek voor vrouwen: ervaar je problemen met menstrueren? En wat zijn die problemen?

 

Patroon 10 – Stressverwerking

Dit is de manier waarop iemand met problematische situaties en stress omgaat. Zijn er bijzondere / ingrijpende dingen gebeurd die een grote invloed hebben. Heb je het gevoel dat je ‘in control’ bent?

Voorbeelden van vragen:

  • Is je leven de afgelopen jaren veranderd? En heeft dat invloed gehad op de problemen die je tegenkomt? En wat voor invloed dan?
  • Hoe ga je om met problemen op je pad als je ze ervaart? En ga je altijd op dezelfde manier om met problemen? Waarom wel/niet?
  • Heb je mensen in je buurt waarmee je over je problemen kunt praten? En als je dat doet, vind je dat dan prettig, of juist lastig?

 

Patroon 11 – Waarden en overtuigingen

Welke normen en waarden omarm je. Op basis van welke overtuigingen neem je bepaalde beslissingen in je leven.

Voorbeelden:

  • Zijn bepaalde levensovertuigingen (of godsdienst) belangrijk voor je? En wat betekent die overtuiging voor je?
  • Vind je bepaalde normen of waarden belangrijker dan andere? En welke zijn dat/waarom?
  • Haal je uit je leven wat je er uit wil halen? Wat mis je en hoe kun je daar mee omgaan?

 

Meer weten over de patronen van Gordon en hoe deze toe te passen?

Als je voor jezelf wilt nagaan hoe gezond je bent, dan kun je deze patronen van Gordon puur als ‘checklist’ gebruiken om in de breedte te bepalen hoe het met je gaat. Maar wil je echt serieus aan de slag met concrete Gordon-vragenlijsten? Dan is het handig om meer informatie in te winnen.

Verdiep je in het standaardwerk van de meester zelf: het boek Verpleegkundige diagnostiek van Marjory Gordon

> Check de laagste prijs bij Bol.com

Ben je vooral op zoek naar voorbeelden, check dan de educatieve website Opsteker.com voor een vragenlijst met specifieke voorbeeldvragen voor de Gordon patronen en een downloadbare PDF. Voor het toepassen van de patronen in de gezondheidszorg, vind je meer informatie op verpleegkunde.net. Daar vind je verder nog meer classificatiemodellen voor de gezondheidszorg.

Wil je je verder verdiepen in klinisch redeneren en de vertaling van diagnose naar een verpleegplan? Kijk dan ook eens naar de boeken Klinisch redeneren of Zo maak je een verpleegplan, beide van Jessica Hesselink (bij Bol.com).

Let op: je verdiepen in de patronen van Gordon, klinisch redeneren en het maken van een verpleegplan is een geweldige manier om bredere en diepere kennis te krijgen over gezondheid en het verbeteren van gezondheid. Serieus toepassen ervan is vooral voor professionals (al dan niet in opleiding), houd daar rekening mee.

 

Andere anamnese-technieken

Interesse in andere anamnese technieken naast de patronen van Gordon? Check dan ook ons artikel over het Omaha zorgplan en de bijbehorende anamnese in 4 domeinen.

 

Ongezonde gewoontes en gezondheid in het algemeen

Op Gezondermeer vind je nog veel meer informatie over gezondheid . Lees bijvoorbeeld ons blog over omgaan met ongezonde gewoontes en check artikelen over gezond eten, gezond afvallen en gezond bewegen. Of verdiep je in hoe je je metabolisme (stofwisseling) beter kunt begrijpen en beïnvloeden.

 

Tips of vragen?

Heb je tips of vragen over dit onderwerp? Neem dan contact met ons op!