Laatst bijgewerkt op 13 juli 2024, 12:23

De PES-methode is een manier om structuur aan te brengen in medische of verpleegkundige diagnoses. Dit hulpmiddel komt de kwaliteit van zorg ten goede. Met PES probeer je als verpleegkundige snel tot de kern van het probleem te komen, zodat de juiste actie kan worden ondernomen. Wat de PES methode allemaal behelst beschrijven we in dit artikel, inclusief verschillende voorbeelden van de inzet van PES in de praktijk.

 

Wat is de PES-methode?

PES staat voor Probleem, Ethiologie en Signalen / Symptomen. Of in het Engels: Problem, Etiology and Signs / Symptoms. De PES termen en methodieken worden hieronder verder toegelicht. In de volgende paragraaf beschrijven we een aantal voorbeelden van PES in de praktijk.

  • P van Probleem: de omschrijving van het probleem bij de patient, oftwel de klachten of gezondheidsproblemen die de patient ervaart. De 11 patronen van Gordon kunnen worden gebruikt om systematisch na te gaan in welke patronen een patient problemen ervaart of die disfunctioneel zijn. Bij de diagnose worden vaak NANDA classificaties gebruikt. Wees duidelijk, bondig en specifiek. Belangrijk is dat het bij de inzet van PES in de verpleegkunde gaat om het signaleren van echte verpleegproblemen en dus niet om het doen van medische diagnoses. Deze worden gedaan door de arts.
  • E van Ethiologie: de hoofdoorzaak, of mogelijk verschillende oorzaken, van het beschreven probleem. Het is heel wel mogelijk dat de ethiology, ofwel oorzaak, niet eenvoudig te vinden of te omschrijven is. Of dat de oorzaak complex is met verschillende zaken die (mogelijk) bijdragen aan het probleem. Probeer het zo compact mogelijk te omschrijven en houd het zoveel mogelijk bij observeerbare of verifieerbare feiten.
  • S van Symptomen: specifieke signalen of symptomen die gerelateerd zijn aan het probleem. Oftewel hoe het probleem zich openbaart. De beschreven symptomen zijn vaak het startpunt voor praktische interventies. Als er veel symptomen zijn dan kan het nuttig zijn op objectieve en subjectieve symptomen apart te beschrijven in de diagnose.

 

Voorbeelden van de inzet van de PES methodologie in de verpleegkundige praktijk

Hoe maak je nu zelf een PES structuur? Dat is een kwestie van oefenen. Onderstaande voorbeeld cases kunnen je helpen om je de PES methodiek eigen te maken.

Voorbeeld 1: Patiënt met pijn

P: Pijn

E: Gerelateerd aan een recente chirurgische ingreep

S: Gekenmerkt door verbale uitingen van pijn, gezichtsuitdrukkingen van ongemak, en een verhoogde hartslag

Voorbeeld 2: Patiënt met risico op infectie

P: Risico op infectie

E: Gerelateerd aan een invasieve katheterisatie

S: Gekenmerkt door roodheid rond de plaats waar de katheter is ingebracht, koorts, en verhoogde witte bloedcellen

Voorbeeld 3: Patiënt met onvoldoende mogelijkheid tot zelfzorg

P: Zelfzorgtekort

E: Gerelateerd aan een beroerte

S: Gekenmerkt door onvermogen om zichzelf te wassen, aankleden en voeden

Voorbeeld 4: Patiënt met onvermogen om voldoende voeding tot zich te nemen

P: Onvermogen om adequaat te voeden

E: Gerelateerd aan chemotherapie

S: Gekenmerkt door gewichtsverlies, verminderde eetlust en misselijkheid

Deze voorbeelden illustreren hoe de PES-methode verpleegkundigen helpt om systematisch problemen te identificeren, oorzaken te begrijpen en symptomen te monitoren, waardoor gerichte en effectieve zorg kan worden geboden.

Tot slot voor de context nog een overzicht van hoe de PES methodiek zich verhoudt tot andere methoden voor verpleegkundige diagnose en documentatie.

 

Vergelijking van PES met andere methodes

Nu we de PES-methode hebben uitgelegd, vergelijken we deze met andere verpleegkundige methodes om de overeenkomsten en verschillen duidelijker te maken.

1. PES versus Omaha

Het Omaha Systeem is een diagnosemethode langs 4 domeinen.

Overeenkomsten:

  • Structuur: Beide systemen bieden een gestructureerde manier om patiëntgegevens vast te leggen en te communiceren.
  • Focus op problemen: Zowel PES als Omaha identificeren problemen als een belangrijk onderdeel van hun systemen. PES richt zich op probleem (Problem), etiologie (Etiology) en symptomen (Symptoms), terwijl het Omaha Systeem gezondheidsproblemen classificeert.

Verschillen:

  • Doel en gebruik: Het Omaha Systeem is een uitgebreid documentatie- en evaluatiesysteem dat wordt gebruikt voor gezondheidszorg in gemeenschappen en publieke gezondheidszorg. Het omvat vier domeinen: omgevings-, psychosociaal, fysiologisch en gezondheidsgerelateerd gedrag. PES is specifieker gericht op verpleegkundige diagnoses.
  • Componenten: Omaha heeft vier primaire onderdelen (probleemdomeinen, interventies, cliëntstatus en follow-up), terwijl PES slechts drie componenten heeft (Problem, Etiology, Symptoms).

 

2. PES versus de 11 gezondheidspatronen van Gordon

De 11 patronen van Gordon hebben we eerder al aangehaald en deze staan uitgebreid omschreven op deze pagina.

Overeenkomsten:

  • Verpleegkundige focus: Beide methoden worden gebruikt binnen de verpleegkunde voor het beoordelen en plannen van zorg.
  • Holistische benadering: Beiden richten zich op het geheel van de patiënt en niet alleen op afzonderlijke symptomen of ziekten.

Verschillen:

  • Structuur: Gordon’s Functionele Gezondheidspatronen bestaat uit 11 categorieën van gezondheidsstatus, variërend van voeding en metabolisme tot coping en stress. PES is een eenvoudiger systeem met drie categorieën.
  • Gebruik in praktijk: Gordon’s patronen zijn meer geschikt voor uitgebreide gezondheidsbeoordelingen en zorgplanning, terwijl PES meer wordt gebruikt voor specifieke verpleegkundige diagnoses en interventies.

 

3. PES versus SBAR

SBAR staat voor Situation, Background, Assessment & Recommendation. Soms wordt ook nog de tweede R toegevoegd van Repeat. Die Repeat of herhaling slaat op het terugkoppelen van de recommendation om vergissingen in de communicatie te voorkomen. SBAR wordt dan dus SBARR.

Overeenkomsten:

  • Gestructureerde communicatie: Beide methoden bieden een gestructureerde manier van communicatie. PES voor verpleegkundige diagnoses en SBAR voor bredere communicatie tussen zorgverleners.
  • Probleemgericht: Beide methoden beginnen met het identificeren van een probleem (Problem in PES, Situation in SBAR).

Verschillen:

  • Doel: PES is specifiek voor verpleegkundige diagnoses, terwijl SBAR een breder communicatie-instrument is dat in verschillende medische contexten wordt gebruikt.
  • Componenten: SBAR bestaat uit vier componenten (Situation, Background, Assessment, Recommendation) en is bedoeld voor korte, duidelijke communicatie. PES bestaat uit drie componenten (Problem, Etiology, Symptoms) en is bedoeld voor het formuleren van verpleegkundige diagnoses.

 

4. PES versus NANDA NIC NOC

De NANDA NIC NOC methode is een geïntegreerde benadering in de verpleegkunde voor het stellen van diagnoses, plannen van interventies en evalueren van zorgresultaten door middel van gestandaardiseerde classificaties.

Overeenkomsten:

  • Gestructureerde diagnoseformulering: PES en NANDA-I bieden beide een gestructureerde manier om verpleegkundige diagnoses te formuleren.
  • Focus op problemen en symptomen: beide methoden richten zich op het identificeren van patiëntproblemen en de bijbehorende symptomen.
  • Evidence-based: beide methoden zijn gebaseerd op wetenschappelijk bewijs en klinische bevindingen.

Verschillen:

  • Omvang en complexiteit: PES richt zich op drie componenten: Probleem, Etiologie en Symptomen. NANDA NIC NOC biedt een uitgebreide benadering met verpleegkundige diagnoses, gestandaardiseerde interventies en gestandaardiseerde uitkomsten.
  • Interventies en uitkomsten: PES biedt geen specifieke interventies of uitkomsten. NANDA NIC NOC omvat het volledige zorgproces van diagnose, behandeling en evaluatie.
  • Toepassingsgebied: PES wordt voornamelijk gebruikt voor diagnoseformulering. NANDA NIC NOC wordt breder toegepast in diverse zorginstellingen, onderwijs en onderzoek.